ਇਨਸਾਨੀ ਹੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਖੋਰ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਤੱਕ ‘ਫਲਿਓਰਾਇਡ’ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਾਣੀਆਂ ’ਚ ਆਇਆ

ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਲਾਕ ਘਨੌਰ, ਰਾਜਪੁਰਾ ਤੇ ਪਟਿਆਲਾ ਵਿਚ ਸਥਿਤੀ ਨਾਜ਼ੁਕ
ਪੰਜਾਬ ਦੇ 285 ਪਿੰਡਾਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਹੋਇਆ ਖ਼ੁਲਾਸਾ
ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਅਕੀਦਾ
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ‘ਚ ਜਨ ਜੀਵਨ ਲਈ ਅੰਤਾਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਤੱਕ ‘ਫਲਿਓਰਾਇਡ’ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ‘ਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ ਹੱਡੀਆਂ ਅਤੇ ਦੰਦਾਂ ਦੀਆਂ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤ ਵਿਚ ਆਉਣਗੇ। ਇਹ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਅੰਕੜਾ ਜਲ ਸਪਲਾਈ ਤੇ ਸੈਨੀਟੇਸ਼ਨ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਰੰਡਮਲੀ ਕਰਾਈ ਗਈ ਜਾਂਚ ਤੋਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ।   
    ਜਲ ਸਪਲਾਈ ਤੇ ਸੈਨੀਟੇਸ਼ਨ ਵਿਭਾਗ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਟੀਡਬਲਿਊਈਆਰ ਯੂਨਿਟ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ‘ਫਲਿਓਰਾਇਡ’ ਸਵਿਕਾਰਯੋਗ 1.0 ਅਤੇ ਜਾਇਜ਼ 1.5 ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਪਰ ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਦੇ 285 ਪਿੰਡਾਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਚ ਕੋਈ ਵੀ ਪਿੰਡ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਜਿੱਥੇ ਕਿ ‘ਫਲਿਓਰਾਇਡ’ 1.5 ਤੋਂ ਘੱਟ ਆਇਆ ਹੋਵੇ ਸਗੋਂ ਕਈ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਤਾਂ ਸਥਿਤੀ ਬਹੁਤ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਮੋੜ ’ਤੇ ਪੁੱਜੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਬਲਾਕ ਤਰਸਿੱਕਾ ਦੇ ਪਿੰਡ ਕਲਰਬਾਲਾ ਪਾਈ ‘ਚ 4.77‘ਫਲਿਓਰਾਇਡ’ ਆਇਆ ਹੈ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਰਨਾਲਾ ਦੇ ਪਿੰਡ ਕਾਲੇਕੇ ਜਨਰਲ ਅਤੇ ਐਸਸੀ ਬਸਤੀ ‘ਚ 2.11,  ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਬਲਾਕ ਰਾਮਪੁਰਾ ਦੇ ਪਿੰਡ ਭੂੰਦੜ ‘ਚ 2.26, ਸ੍ਰੀ ਫ਼ਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਬਲਾਕ ਖੇੜਾ ਦੇ ਪਿੰਡ ਹਰਨਾ ‘ਚ 2.4, ਪਤਾਰਸੀ ਖੁਰਦ ‘ਚ 2.62, ਸਲੇਮਪੁਰ ਤੇ ਸਿਧਰਾਂ ‘ਚ 2.22, ਟਿੰਬਰਪੁਰ ‘ਚ 2.64 ‘ਫਲਿਓਰਾਇਡ’ ਆਇਆ ਹੈ। ਫਾਜਲਿਕਾ ਦੇ ਬਲਾਕ ਫਾਜਲਿਕਾ ਦੇ ਪਿੰਡ ਘੜੂਮੀ ‘ਚ 2.72, ਮਾਨਸਾ ਦੇ ਬਲਾਕ ਸਰਦੂਲਗੜ੍ਹ ਦੇ ਪਿੰਡ ਫੂਸ ਮੰਡੀ ਤੇ ਸਾਧੂਵਾਲਾ ‘ਚ 2.52, ਪਠਾਨਕੋਟ ਦੇ ਬਲਾਕ ਨਰੋਟ ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਿੰਡ ਗਾਂਡੇਪਿੰਡੀ ਤੇ ਖੋਖਰ ਕੋਟਲੀ ‘ਚ 3.6, ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਬਲਾਕ ਭੁਨਰਹੇੜੀ ਦੇ ਪਿੰਡ ਅਬਦੁਲਪੁਰ ‘ਚ 2.18, ਪਰੌੜ ਤੇ ਉਪਲੀ ‘ਚ 2.01, ਬਲਾਕ ਘਨੌਰ ਤੇ ਪਿੰਡ ਬਲੋਪੁਰ ‘ਚ 2.14, ਬੀਬੀਪੁਰ ‘ਚ 2.48, ਚਲਹੇੜੀ ‘ਚ 3.54, ਚਤਰਨਗਰ ‘ਚ 5.2, ਫਰੀਦਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ‘ਚ 2.36, ਗੰਡਿਆਂ ‘ਚ 8.3, ਘੱਗਰ ਸਰਾਏ ‘ਚ 8.5, ਘੁੰਗਰਾਂ ‘ਚ 5.8, ਹਸਨਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ‘ਚ 3.9, ਕਾਮੀ ਕਲਾਂ ‘ਚ 2.92, ਖੈਰਪੁਰ ਸ਼ੇਖ਼ਾਂ ‘ਚ 4.0, ਖ਼ਾਨਪੁਰ ਗੰਡਿਆਂ ‘ਚ 3.4, ਖੇੜੀ ਮੰਡਲਾਂ ‘ਚ 2.5, ਕੁੱਥਾਖੇੜੀ ‘ਚ 3.5, ਲੋਚਮਾਂ ‘ਚ 5.85, ਮਦਨਪੁਰ ‘ਚ 2.82, ਮੱਗਰ ‘ਚ 5.7, ਨਰੜੂ ‘ਚ 3.0, ਨੱਥੂਮਾਜਰਾ ‘ਚ 2.18, ਪਹਾੜੀਪੁਰ ‘ਚ 3.56, ਪੰਡਤਾਂ ਖੇੜੀ ‘ਚ 2.5, ਪਿੱਪਲ ਮੰਘੌਲੀ ‘ਚ 2.2, ਸਾਹਲ ‘ਚ 5.85, ਸਲੇਮਪੁਰ ਸ਼ੇਖ਼ਾਂ ‘ਚ 8.7, ਸਨੌਲੀਆਂ ‘ਚ 2.72, ਸ਼ਾਹਪੁਰ ਅਰਾਈਆਂ ‘ਚ 5.8, ਸੇਖੁਪੁਰ ‘ਚ 5.5, ਸੂਹਰੋਂ ‘ਚ 2.4, ਤੇਪਲਾ ‘ਚ 2.16, ਉਲਾਣਾ ‘ਚ 2.4, ਬਲਾਕ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਚਮਾਰਹੇੜੀ ‘ਚ 2.03, ਦੌਲਤਪੁਰ ਫ਼ਕੀਰਾਂ ‘ਚ 2.1, ਮਹਿਮੂਦਪੁਰ ਆੜੀਆਂ ‘ਚ 2.63, ਮਿਰਜ਼ਾਪੁਰ ‘ਚ 2.1, ਰੀਠਖੇੜੀ ‘ਚ 2.09, ਸੈਫਦੀਪੁਰ ‘ਚ 2.63, ਬਲਾਕ ਰਾਜਪੁਰਾ ਦੇ ਪਿੰਡ ਅਕਬਰਪੁਰ ‘ਚ 2.28, ਭੱਪਲ ‘ਚ 2.59, ਭਟੇੜੀ ‘ਚ 2.28, ਚੱਕ ਕਲਾਂ ‘ਚ 2.18, ਚੰਦੂਆਂ ਖੁਰਦ ‘ਚ 2.38, ਢਕਾਨਸੂ ਕਲਾਂ ਤੇ ਖੁਰਦ ‘ਚ 3.52, ਫਰੀਦਪੁਰ ‘ਚ 3.02, ਫਰੀਦਪੁਰ ਗੁੱਜਰਾਂ ‘ਚ 2.28, ਇਸਲਾਮਪੁਰ ‘ਚ 2.58, ਖੈਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ‘ਚ 5.35, ਖਰਾਜਪੁਰ ‘ਚ 3.24, ਮੰਗਪੁਰ ‘ਚ 2.56, ਮਹਿਮਾ ‘ਚ 5.35, ਨਲਾਸਕਲਾਂ ‘ਚ 2.9, ਨੀਲਪੁਰ ‘ਚ 2.1, ਪੱਬਰੀ ‘ਚ 2.24, ਪਰਾਓ ਉਗਾਣਾ ਵਿਚ 2.38, ਪਹਿਰਕਲਾਂ ਤੇ ਖੁਰਦ ਵਿਚ 2.74, ਰਾਮਨਗਰ ਸੌਂਟੀ ਵਿਚ 2.38, ਰੰਗੀਆਂ ਵਿਚ 2.9, ਸਰਾਏਬੰਜਾਰਾ ਵਿਚ 2.18, ਸ਼ਾਮਦੂ ਵਿਚ 3.28, ਸੁਰਜਗੜ੍ਹ, ਸੁਰਾਲ ਕਲਾਂ ਤੇ ਖੁਰਦ ਵਿਚ 2.7, ਉਗਾਣਾ, ਉਕਸੀ ਜੱਟਾ ਤੇ ਕੰਵਰਪੁਰ 2.38, ਬਲਾਕ ਸਨੌਰ ਤੇ ਮੇਹਰਗੜ੍ਹ ਬੱਤਾ ਅਤੇ ਬੱਤੀ ਵਿਚ 2.08, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸੰਗਰੂਰ ਦੇ ਬਲਾਕ ਅਡਾਨਾ ਦੇ ਪਿੰਡ ਘਨੌਟਾ, ਘਮੌੜ ਘਾਟ, ਰਾਗਗੜ੍ਹ ਗੁੱਜਰਾਂ ਅਤੇ ਰਾਮਪੁਰ ਗੁੱਜਰਾਂ ਵਿਚ 4.09, ਬਲਾਕ ਭਵਾਨੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਪਿੰਡ ਭਾਰੋ ਅਤੇ ਡੇਹਲੇਵਾਲ ਵਿਚ 2.56, ਬਲਾਕ ਲਹਿਰਾਗਾਗਾ ਦੇ ਪਿੰਡ ਢੀਂਡਸਾ ਵਿਚ 2.6, ਲੇਹਲ ਖੁਰਦ ਵਿਚ 3.96, ਭਾਈ ਕੇ ਪਸੌਰ ਵਿਚ 2.7, ਬਲਾਕ ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ-1 ਦੇ ਪਿੰਡ ਖ਼ਾਨਪੁਰ ’ਚ 3.11, ਬਲਾਕ ਸੁਨਾਮ ਦੇ ਪਿੰਡ ਘਨੌਰ ਰਾਜਪੂਤਾਂ ’ਚ 2.05, ਖਾਨਗੜ੍ਹ‘ ਵਿਚ 2.4, ਖੇਤਲਾ ਅਤੇ ਬਸ ਸਟੈਂਡ ਬਸਤੀ ਖੇਤਲਾ ’ਚ 2.34, ਸੰਤਪੁਰਾ ‘ਚ 2.05, ਸੇਹਰੋਂ, ਸੇਹਰੋਂ ਮਾਡਲ ਟਾਊਨ-ਇਕ ਤੇ ਦੋ ’ਚ 2.58, ਸਿਹਾਲ ‘ਚ 2.22, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੋਹਾਲੀ ਦੇ ਬਲਾਕ ਡੇਰਾਬਸੀ ਦੇ ਪਿੰਡ ਖਜੂਰਮੰਡੀ ‘ਚ 2.52, ਸਗੌਂਧ ਅਤੇ ਸਗੌਥਾ ‘ਚ 3.01, ਬਲਾਕ ਖਰੜ ਦੇ ਪਿੰਡ ਪਾਤੜਾਂ ‘ਚ 2.35, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਤਰਨਤਾਰਨ ਦੇ ਬਲਾਕ ਪੱਟੀ ਦੇ ਪਿੰਡ ਤੱਖੜਪੁਰਾ ਅਤੇ ਤੱਖੜਪੁਰਾ ਦੀ ਅਬਾਦੀ ਹਰੀਜਨ ’ਚ 4.5, ਬਲਾਕ ਵਲਟੋਹਾ ਦੇ ਪਿੰਡ ਅਮੀਰ ਕੇ ਅਤੇ ਚੀਮਾ ਖੁਰਦ ‘ਚ 2.64 ‘ਫਲਿਓਰਾਇਡ’ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਆਈ ਹੈ। ਅਧਿਕਾਰੀ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਨਾ ਛਾਪਣ ਦੀ ਸ਼ਰਤ ਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਏਨਾ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਆਰਓ ਲਗਾ ਕੇ ਕਾਫ਼ੀ ਏਰੀਆ ਠੀਕ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਹਸਪਤਾਲ ਹੱਡੀਆਂ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਤੇ ਮੁਖੀ ਡਾ. ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ‘ਫਲੋਰਸਿਸ’ ਨਾਲ ਇਨਸਾਨ ਦੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਤੇ ਅਸਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਿੱਠ, ਲੱਤਾਂ, ਹੱਡੀਆਂ ਆਦਿ ਵਿਚ ਦਰਦ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਥਾਇਰਾਇਡ ਤੇ ਅਸਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਲੱਤਾਂ ਖੜ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਤੇ ਪੈਰਾਲਾਈਜ਼ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਦੰਦਾ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਪੀਲੇ ਪੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਆਖ਼ਰੀ ਸਟੇਜ ਤੇ ਜਾਂਦਾ ਜਾਂਦਾ ਮਰੀਜ਼ ਤੜਪ ਤੜਪ ਕੇ ਜਾਨ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।